زیارت اربعین و آثار و برکات آن

بنابراین شایسته است که در متن و محتوای «زیارت اربعین»، دقت و تدبّر شود، تا زائران و محبان سیدالشهدا (علیه‌السّلام) از معارف ناب و مفاهیم بلند آن مستفیض شوند. محورهای عمده این زیارتنامه را می‌توان چنین بر شمرد.

← ترسیم سیمای امام

زیارت اربعین، همچون بسیاری از زیارتنامه‌های دیگر با «سلام» آغاز می‌شود که نشانه تولاّی شیعی نسبت به اولیای دین
است و مخاطب این سلام، با اوصاف و القابی یاد می‌شود که هر کدام، بُعدی از
ابعاد شخصیت سیدالشهدا را نشان می‌دهد. از آن حضرت، با عناوینی همچون ولیّ
خدا،
حبیب خدا، خلیل خدا، برگزیده خدا، شهید مظلوم، گرفتار رنج‌ها و مصیبت‌ها و
کشته اشک‌ها یاد می‌شود: «…السلام علی اسیر الکُرُبات و قتیل
العَبَرات…».^[۲]

پس از بیان این اوصاف و مقامات، زائر در پیشگاه خدا شهادت می‌دهد که آن امام شهید، ولیّ خدا و فرزند ولیّ خدا و صفی پروردگار و فرزند صفیّ خداست، تا این گواهی، عمق ایمان و باور زائر را نشان دهد و این اعتقادات را در جان او بنشاند.

← ویژگی‌های امام

در فراز بعد، به برخی از اوصاف ویژه و کرامت‌ها و ارجمندی‌های آن امام شهید اشاره شده است.از جمله این که:
آن حضرت، به کرامت الهی در سایه شهادت، نائل آمده است؛
آن حضرت، از سعادت ویژه‌ای که عنایت الهی است برخوردار است؛
طینت و سرشت او و ولادتش، پاک و پاکیزه و دور از هر آلودگی است؛
او یکی از سروران و یکی از رهبران و یکی از مدافعان حق و دین است؛
او، میراث دار خط انبیا و حجّت الهی بر همه بندگان خداست.

← فلسفه قیام عاشورا

درباره نهضت عاشورا
تحلیل‌های گوناگونی ارائه می‌شود و اهداف مختلفی برای آن قیام خونین بیان
شده است. آنچه در این زیارتنامه مطرح است، «هدف هدایت و نجات و بیداری
امّت» است. آن حضرت در دعوت مردم به راه خدا و سنّت پیامبر و احکام قرآن چنان عمل کرد که راه عذر و بهانه را بر همه بست و اتمام حجّت نمود: «فَاَعْذَرَ فی الدُّعآءِ، وَمَنَحَ النُّصْحَ».^[۳]

درباره عبرت‌های عاشورا و جهل و بی‌بصیرتی مردم بسیار سخن می‌توان گفت. وضع جامعه به گونه‌ای شده بود که تنها خون مطهّر فرزند رسول خدا می‌توانست انقلابی ایجاد کند و زلزله‌ای در ارکانِ حکومت اموی که بر پایه جهل مردم استوار بود، بیافکند.

← شناخت چهره مخالفان

چه کسانی، با چه ویژگی‌هایی و با چه اهدافی به جنگ با امام حسین (علیه‌السّلام) آمدند و دست به آن جنایت عظیم زدند؟ هدفشان چه بود که جز با کشتن ثارالله
به آن نمی‌رسیدند؟ در فراز بعدی، ویژگی‌های گروه‌های ائتلافی بر ضدّ ولیّ
خدا را ـ که در حقیقت بروز بغض و کینه‌های دیرین شان از صدر اسلام بود ـ ترسیم می‌کند:
ـ فریب خوردگان دنیا: «غَرَّتْهُ الدُّنْیا»؛^[۶]

درخواست لعنت و عذاب خدا بر جنایتکاران عاشورا، روح معادات و تبرّی را می‌رساند و زائر را در خطّ دشمنی با دشمنان خدا و پیامبر، ثابت قدم‌ تر می‌سازد.

← پیوند امام با خطّ رسالت

وقتی در زیارت امام حسین (علیه‌السّلام)، پیامبر و امیر مؤمنان و خاندان نبوت
و عصمت را می‌خوانیم، تاکیدی بر ارتباط آن شهید با این خاندان رفیع و
نورانی است. در زیارت دیگر نیز چنین است که بر امام حسین (علیه‌السّلام) به
عنوان فرزند پیامبر، فرزند فاطمه، فرزند امیر مؤمنان (علیه‌السّلام)، وارث انبیا
(علیه‌السّلام)، امین خدا، فرزند امین خدا، فرزند وصیّ خدا، فرزند وصیّ
پیامبر سلام می‌دهیم تا این پیوند را آشکار و علنی سازیم و این نکته، خنثی
کننده توطئه دشمنان است که می‌کوشند شهدای کربلا را جدا از دودمان نبوت و آل الله معرّفی کنند.
آثاروبرکات زیارت امام حسین علیه السلام

اگر مردم می دانستند…

عَنْ
مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی‏جَعْفَرٍ ع قَالَ لَوْ یَعْلَمُ
النَّاسُ مَا فِی زِیَارَةِ الْحُسَیْنِ ع مِنَ الْفَضْلِ لَمَاتُوا
شَوْقاً وَ تَقَطَّعَتْ أَنْفُسُهُمْ عَلَیْهِ حَسَرَاتٍ قُلْتُ وَ مَا
فِیهِ قَالَ مَنْ زَارَهُ شَوْقاً إِلَیْهِ کَتَبَ اللَّهُ لَهُ أَلْفَ
حَجَّةٍ مُتَقَبَّلَةٍ وَ أَلْفَ عُمْرَةٍ مَبْرُورَةٍ وَ أَجْرَ أَلْفِ
شَهِیدٍ مِنْ شُهَدَاءِ بَدْرٍ وَ أَجْرَ أَلْفِ صَائِمٍ وَ ثَوَابَ أَلْفِ
صَدَقَةٍ مَقْبُولَةٍ وَ ثَوَابَ أَلْفِ نَسَمَةٍ أُرِیدَ بِهَا وَجْهُ

اللَّهِ

محمد بن مسلم از امام باقرعلیه السلام روایت کرده: اگر مردم
می دانستند، زیارت امام حسین علیه السلام چقدر فضیلت و ثواب دارد،
بدرستیکه از شوق می مردند و نفسهایشان از روی حسرت بند می آمد. گفتم: چقدر
فضیلت دارد، حضرت فرمودند: هر کس امام حسین علیه السلام را زیارت کند از
روی اشتیاقی که به او دارد، خدا برایش هزار حج مقبول و هزار عمره مبرورة و
اجر هزار شهید از شهداء بدر و اجر هزار روزه دار و ثواب هزار صدقه قبول شده
و ثواب هزار بنده آزاد کردن که مراد از آن رضای خدا باشد،می نویسد. (
وسائل الشیعه/ ج14/ص453)

کمترین ثواب زائر کربلا

قَالَ
أَبُو الْحَسَنِ مُوسَى ع أَدْنَى مَا یُثَابُ بِهِ زَائِرُ أَبِی عَبْدِ
اللَّهِ ع بِشَطِّ الْفُرَاتِ إِذَا عَرَفَ حَقَّهُ وَ حُرْمَتَهُ وَ
وَلَایَتَهُ أَنْ یُغْفَرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَ مَا
تَأَخَّرَ

– امام موسی بن جعفر علیه السلام فرمودند: کمترین آنچه از
ثواب که به زائر اباعبدلله علیه السلام کنار نهر فرات داده می شود آنگاه
که حق و حرمت و ولایت او را بشناسد، این است که آنچه از گناهان پیش فرستاده
و بعداً می فرستد (گناهان گذشته و آینده او) آمرزیده می شود.(الکافی/
ج4/ص582)

استغفار اهل بیت(علیهم السلام)برای زائران

عَنْ
مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ جَعْفَرَبْنَ
مُحَمَّدٍ ع یَقُولُ إِنَّ الْحُسَیْنَ بْنَ عَلِیٍّ ع عِنْدَ رَبِّهِ
عَزَّ وَ جَلَّ یَنْظُرُ إِلَى مَوْضِعِ مُعَسْکَرِهِ وَ مَنْ حَلَّهُ مِنَ
الشُّهَدَاءِ مَعَهُ وَ یَنْظُرُ إِلَى زُوَّارِهِ وَ هُوَ أَعْرَفُ
بِهِمْ وَ بِأَسْمَائِهِمْ وَ أَسْمَاءِ آبَائِهِمْ وَ دَرَجَاتِهِمْ وَ
مَنْزِلَتِهِمْ عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ أَحَدِکُمْ بِوَلَدِهِ
وَ إِنَّهُ لَیَرَى مَنْ سَکَنَهُ فَیَسْتَغْفِرُ لَهُ وَ یَسْأَلُ
آبَاءَهُ ع أَنْ یَسْتَغْفِرُوا لَهُ وَ یَقُولُ لَوْ یَعْلَمُ زَائِرِی
مَا أَعَدَّ اللَّهُ لَهُ لَکَانَ فَرَحُهُ أَکْثَرَ مِنْ غَمِّهِ وَ إِنَّ
زَائِرَهُ لَیَنْقَلِبُ وَ مَا عَلَیْهِ مِنْ ذَنْبٍ

امام صادق
علیه السلام فرمودند: همانا حسین بن علی علیهما السلام از نزد پروردگارش
نگاه می کند به موضع اردوگاهش و محلی که شهدا با او قرار دارند و به
زائرانش نیز نظر می اندازد، در حالی که ایشان بخوبی آنها را و نامهایشان و
نام پدرانشان و درجات آنها و منزلت آنها را نزد خداوند، بهتر از احدی از
شما نسبت به فرزندانش می شناسد، و بدستیکه امام حسین علیه السلام می بینید
چه کسی ساکن کربلا شده (جهت زیارت) و برای او استغفار می کند و از پدران
بزرگوارش می خواهد برای او استغفار کنند و می فرماید: اگر زائر من می
دانست، آنچه را که خداوند برای او مهیا نموده است شادیش بیشتر از غمش می شد
و همانا زائر امام حسین علیه السلام از زیارت برمی گردد در حالیکه هیچ
گناهی بر او باقی نمی ماند.(وسائل الشیعه/ج14/ص423)
شادی دل اهل بیت(علیهم السلام)

عَنْ
أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ …ٍ وَ لَوْ یَعْلَمُ الزَّائِرُ
لِلْحُسَیْنِ ع مَا یَدْخُلُ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ ص مِنَ الْفَرَحِ وَ
إِلَى أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ إِلَى فَاطِمَةَ وَ إِلَى الْأَئِمَّةِ ع
وَ الشُّهَدَاءِ مِنَّا أَهْلَ الْبَیْتِ وَ مَا یَنْقَلِبُ بِهِ مِنْ
دُعَائِهِمْ لَهُ وَ مَا لَهُ فِی ذَلِکَ مِنَ الثَّوَابِ فِی الْعَاجِلِ
وَ الْآجِلِ وَ الْمَذْخُورِ لَهُ عِنْدَ اللَّهِ لَأَحَبَّ أَنْ یَکُونَ
مَا ثَمَّ دَارَهُ مَا بَقِیَ وَ إِنَّ زَائِرَهُ لَیَخْرُجُ مِنْ رَحْلِهِ
فَمَا یَقَعُ قَدَمُهُ عَلَى شَیْ‏ءٍ إِلَّا دَعَا لَهُ فَإِذَا وَقَعَتِ
الشَّمْسُ عَلَیْهِ أَکَلَتْ ذُنُوبَهُ کَمَا تَأْکُلُ النَّارُ الْحَطَبَ
وَ مَا تُبْقِی الشَّمْسُ عَلَیْهِ مِنْ ذُنُوبِهِ شَیْئاً فَیَنْصَرِفُ وَ
مَا عَلَیْهِ ذَنْبٌ وَ قَدْ رُفِعَ لَهُ مِنَ الدَّرَجَاتِ مَا لَا
یَنَالُهُ الْمُتَشَحِّطُ فِی دَمِهِ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ یُوَکَّلُ
بِهِ مَلَکٌ یَقُومُ مَقَامَهُ وَ یَسْتَغْفِرُ لَهُ حَتَّى یَرْجِعَ إِلَى
الزِّیَارَةِ أَوْ یَمْضِیَ ثَلَاثُ سِنِینَ أَوْ یَمُوتَ وَ ذَکَرَ
الْحَدِیثَ بِطُولِهِ

– از امام صادق علیه السلام روایت شده: اگر
زائر امام حسین علیه السلام می دانست بواسطه این زیارت که چقدر شادی و سرور
بر رسول خدا (صلی الله علیه وآله) و بر امیرالمؤمنین علیه السلام و بر
حضرت فاطمه (علیهاالسلام) و به شهدا از ما اهل بیت وارد می‌آید و اگر می
دانست آنچه از دعای ایشان بواسطه زیارتش، هنگامیکه برمی گردد و آنچه را که
از ثواب در همین دنیا و در آخرت خواهد داشت و آنچه را که برای او پیش
خداوند ذخیره شده است، هر آینه دوست می داشت که آنجا (کربلا) خانه اش می
بود و همانا زائر امام حسین علیه السلام از این مسافرتش بر می‌گردد و گامش
برروی چیزی نمی آید مگر اینکه برای او دعا می کند و هنگامیکه خورشید بر
اومی تابد، گناهانش را از بین می برد، همانطور که آتش هیزم را از می
سوزاند، خورشید چیزی از گناهان او باقی نمی‌گذارند، پس برمی گردد در حالیکه
هیچ گناهی بر او نیست و برای او درجاتی رفیع خواهد شد که کسی که در خون
خود، در راه خدا غوطه ور است بدان نمی رسد و فرشته ای بجای او موکل خواهد
شد و برای او استغفار می کند، تا اینکه دوباره به زیارت برگردد،یا اینکه 3
سال بگذرد یاتا وقتی که بمیرد.(مستدرک الوسائل/ج10/ص343)

برکت در روزی وطول عمر

عَنْ
مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ مُرُوا شِیعَتَنَا
بِزِیَارَةِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ ع فَإِنَّ إِتْیَانَهُ یَزِیدُ فِی
الرِّزْقِ وَ یَمُدُّ فِی الْعُمُرِ وَ یَدْفَعُ مَدَافِعَ السُّوءِ وَ
إِتْیَانَهُ مُفْتَرَضٌ عَلَى کُلِّ مُؤْمِنٍ یُقِرُّ لَهُ بِالْإِمَامَةِ
مِنَ اللَّهِ

– امام باقر علیه السلام فرمودند: شیعیان ما را به
زیارت امام حسین علیه السلام امرکنید، چرا که زیارتش روزی را افزون می کند و
عمر را طولانی می گرداند و بلاها و بدیها را دفع می کند و زیارت کردن امام
حسین علیه السلام بر هر مومنی که اقرار به امامت او ازجانب خدا داشته
باشد،واجب است.(تهذیب الاحکام/ج6/ص42)

ضمانت امیرالمؤمنین(علیه السلام)

عن
أبی عبد الله ع قال إن لله عز و جل ملائکة موکلین بقبر الحسین ع فإذا هم
الرجل بزیارته أعطاهم ذنوبه فإذا أخطأ محوها ثم إذا أخطأ ضاعفوا له حسناته
فما تزال حسناته تضاعف حتى توجب له الجنة ثم اکتنفوه فقدسوه‏ و ینادون
ملائکة السماء أن قدسوا زوار قبر حبیب حبیب الله فإذا اغتسلوا ناداهم محمد ص
یا وفد الله أبشروا بمرافقتی فی الجنة ثم ناداهم أمیر المؤمنین علی ع أنا
ضامن لحوائجکم و دفع البلاء عنکم فی الدنیا و الآخرة ثم اکتنفوهم عن
أیمانهم و عن شمائلهم حتى ینصرفوا إلى أهالیهم

امام صادق علیه
السلام فرمودند: همانا برای خداوند عزوجل ملائکه ای موکل نزد قبر امام حسین
علیه السلام می باشد، هنگامیکه احدی قصد زیارتش را می نماید، گناهانش را
به آنها عطا می کند و همینکه گام برمی دارد آن گناهان را محو می کند، پس
هنگامیکه گام برمی دارد حسناتش را مضاعف می نماید، همچنان حسنات او مضاعف
می‌گردد تا اینکه بهشت بر او واجب می شود، سپس او را میان خود در برمی
گیرند و او را مقدس می گرداند و ملائکه آسمان ندا می کنند که زوار قبر حبیب
و حبیب خداوند را مقدس بدارید، هنگامیکه غسل می کنند حضرت محمد (ص) آنرا
ندا می کند. بشارت باد شما را بر همراهی با من در بهشت پس آنها را
امیرالمؤمنین علیه السلام ندا می کند من حوائج شما و دفع بلا از شما را در
دنیا و آخرت ضامن هستم پس آن ملائکه زائران را از جانب راست ایشان و چپ
ایشان، آنها در بر می گیرند تا اینکه به سوی اهل خود برمی‌گردند.( ثواب
الاعمال /ص92 )

← حیات سعادتمندانه

از سخنان امام حسین (علیه‌السّلام) است که فرمود: «موتٌ فی عزٍّ خیراًً من حیاةٍ فی ذلّ»؛ مرگ عزتمندانه بهتر از زندگی ذلیلانه است.
در
فراز دیگری از زیارت، از آن امام شهید به عنوان کسی یاد می‌شود که
زندگی‌اش سعادتمندانه «عِشتَ سَعیدا» و مرگش ستوده و خدا پسند «مَضیْتَ
حمیداً»^[۱۱]

← بیزاری از همفکران اهل ظلم

در
فرهنگ دینی، هم جنایتکاران و ظالمان مطرود و ملعونند و هم کسانی که هرچند
در ظاهر ساکت بوده‌اند و با جنایتکاران همکاری نداشته‌اند، ولی در دل و
باطن به کار آنان راضی بوده‌اند، شریک جرم‌اند. این حقیقت، در زیارت‌های
متعددی (از جمله زیارت عاشورا) آمده است. در این‌جا هم لعنت خدا بر کسانی است که امام را کشتند و به او ظلم کردند و بر جماعتی است که این واقعه را شنیدند، ولی به آن راضی و خشنود بودند. ساکتان در برابر فتنه
و رضایت دهندگان قبلی به عمل دشمنان خدا و رسول، با آنان همسو و هم سرنوشت
شمرده می‌شوند: «وَلَعَنَ اللَّهُ اُمَّةً سَمِعَتْ بِذلِک فَرَضِیتْ
بِهِ».^[۱۳]

← تاکید بر دودمان پاک

«اَشْهَدُ اَنَّک کنْتَ نُوراً فی الْاَصْلابِ الشَّامِخَةِ»^[۱۶]

بر طهارت کامل و عصمت اهل بیت پیامبر گواهی می‌دهد. بحث از نیاکان پاک و موحّد ائمّه اطهار و تبارشناسی توحیدی این خاندان، نکته دیگری است که در این زیارت بر آن تاکید شده است.

← جایگاه والای امامت و ائمّه

نقشی
که امامان شیعه، از جمله سیدالشهدا (علیه‌السّلام) در جامعه اسلامی
داشته‌اند، نقش هدایت، رعایت، اعانت و حفاظت از آیین و اهل ایمان بوده است.
این خاندان، هم تکیه‌گاه مسلمانان، هم ستونِ اسلام و هم پناهگاه شیعه بودند. امام در این فقره از زیارت، یکی از دعائم دین، ارکان مسلمین و معقِل مؤمنین
به شمار آمده و با اوصافی چون: بَرّ، تقیّ، رضیّ، زکیّ،‌ هادی و مهدی
معرفی شده است، که همه امامان چنین بوده‌اند؛ افزون بر این که امام حسین
(علیه‌السّلام) پدر بقیه امامان بعدی است. این از ویژگی‌های آن حضرت در روایات بیان شده که ائمه، از نسل
اویند. این ویژگی‌ها، به خصوص حجّت بودنشان «والحجّة علی اهل الدّنیا»
جایگاه رفیع آنان را در منظومه فکری و عملی و اجتماعی و سیاسی امت پیامبر
نشان می‌دهد و تبعیت از این نشانه‌های هدایت را ضامن درستی راه و رسیدن به
مقصد می‌داند.
-عن الحسن بن محبوب بن إسحاق بن عمار قال سمعت أبا عبد الله ع یقول موضع
قبر الحسین ع منذ یوم دفن روضة من ریاض الجنة و قال موضع قبر الحسین ع ترعة
من ترع الجنة

حسن بن محبوب گوید شنیدم از امام صادق علیه السلام
فرمودند: موضع قبر امام حسین علیه السلام از روزی که در آن مدفون شده است،
باغی است که از باغهای بهشتی و فرمودند موضع قبر او چشمه و قناتی از چشمه
های بهشت است. ( ثواب الاعمال/ص94)

 قَالَ الصَّادِقُ ع فِی طِینِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ ع شِفَاءٌ مِنْ کُلِّ دَاءٍ وَ هُوَ الدَّوَاءُ الْأَکْبَرُ

–
امام صادق علیه السلام : در طین قبر امام حسین علیه السلام شفایی است برای
هر دردی و این طین بزرگترین داروست. (من لا یحضره الفقیه/ج2/ص599)

أَحْمَدُ
بْنُ فَهْدٍ فِی عُدَّةِ الدَّاعِی قَالَ رُوِیَ أَنَّ اللَّهَ عَوَّضَ
الْحُسَیْنَ ع مِنْ قَتْلِهِ أَرْبَعَ خِصَالٍ جَعَلَ الشِّفَاءَ فِی
تُرْبَتِهِ وَ إِجَابَةَ الدُّعَاءِ تَحْتَ قُبَّتِهِ وَ الْأَئِمَّةَ مِنْ
ذُرِّیَّتِهِ وَ أَنْ لَا تُعَدَّ أَیَّامُ زَائِرِیهِ مِنْ أَعْمَارِهِمْ

روایت
شده که: همانا خداوند در عوض کشته شدن امام حسین علیه السلام چهار خصلت به
ایشان عطا کرد، شفا را در تربت او، اجابت دعا را زیر گنبد او و امامان را
از ذریه او قرار داد و اینکه روزهای زائران او از عمر آنها حساب نمی شود.(
وسائل الشیعه/ج14/ص537)

بَعْضِ أَصْحَابِ أَبِی الْحَسَنِ مُوسَى
بْنِ جَعْفَرٍ ع قَالَ دَخَلْتُ إِلَیْهِ فَقَالَ لَا تَسْتَغْنِی
شِیعَتُنَا عَنْ أَرْبَعٍ خُمْرَةٍ یُصَلِّی عَلَیْهَا وَ خَاتَمٍ
یَتَخَتَّمُ بِهِ وَ سِوَاکٍ یَسْتَاکُ بِهِ وَ سُبْحَةٍ مِنْ طِینِ قَبْرِ
أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِیهَا ثَلَاثٌ وَ ثَلَاثُونَ حَبَّةً مَتَى
قَلَبَهَا ذَاکِراً لِلَّهِ کُتِبَ لَهُ بِکُلِّ حَبَّةٍ أَرْبَعُونَ
حَسَنَةً وَ إِذَا قَلَبَهَا سَاهِیاً یَعْبَثُ بِهَا کُتِبَ لَهُ
عِشْرُونَ حَسَنَةً

یکی از اصحاب امام موسی بن جعفر علیه السلام از
ایشان روایت نموده که فرمودند: شیعیان ما از چهار چیز بی‌نیاز نیستند سجاده
ای که بر روی آن نماز بخوانند، انگشتری که آن را در انگشت دست بگذارد و
مسواکی که با آن مسواک کند و تسبیحی از طین قبر امام حسین علیه السلام که
در آن سی و سه دانه باشد،‌ هرگاه می گرداند در حالیکه خداوند را ذکر می
گوید برایش به هر دانه چهل حسنه نوشته می شود و هر گاه در حالی که ذکر نمی
گوید برایش بیست حسنه نوشته می‌شود. (تهذیب الاحکام/ج6/ص75)

← ایمان و تسلیم و تبعیّت

این سه عنصر، عوامل اصلی هدایت و سعادت در خطّ ائمه (علیه‌السّلام) است. ما شیعیان، به امامت آنان ایمان داریم «مؤمن بکم»^[۱۸]

← اعلام مَواضع

در زیارت جامعه کبیره، زیارت عاشورا و زیارت‌های دیگر، از جمله در همین زیارت اربعین، این تعبیر دیده می‌شود: «فَمَعَکمْ مَعَکمْ لامَعَ عَدُوِّکمْ»؛^[۲۲]

← درود پایانی

پایان
بخش زیارت، این فراز است: «صَلَواتُ اللَّهِ عَلَیکمْ، وَعلی اَرْواحِکمْ
وَاَجْسادِکمْ، وَشاهِدِکمْ وَغآئِبِکمْ، وَظاهِرِکمْ وَباطِنِکمْ، آمینَ
رَبَ الْعالَمینَ».^[۲۳]