حضرت علی(ع)، منشأ فتنهها را چنین بیان نمودهاند:
«همانا از دو خصلت بر شما هراسانم؛ پیروی از هوای نفس و آرزوی طولانی، امّا پیروی از هوای نفس از حق باز می دارد و امّا آرزوی دراز، آخرت را در طاق نسیان می نهد. همانا دنیا، پشتکنان، کوچ کرده و می رود و آخرت، کوچ کرده و به سوی ما می آید و هر کدام را فرزندانی است. پس شما از فرزندان آخرت باشید و از فرزندان دنیا نباشید؛ زیرا امروز کار هست و
محاسبه نیست و فردا محاسبه هست و کار نیست و همان فتنه ها و آشوب ها از هواپرستی آغاز میشود و از احکام بدعت و خود پرداخته، شروع می گردد. در این احکام خود پرداخته با خدا مخالفت می شود و مردانی در عهدهدار شدن آنها، به جای مردانی دیگر می نشینند.
اگر حق خالص در میان بود، اختلاف به چشم نمی خورد و اگر باطل محض در میان بود، بر هیچ خردمندی پوشیده نمی ماند؛ لیکن مشتی از حق و مشتی از باطل برگرفته شده و با هم آمیخته گردیده و اینجاست که شیطان به دوستداران خود چیره می گردد و کسانی رهایی می یابند که از طرف خداوند، عاقبت نیکی برای آنها رقم خورده باشد.
امیرالمومنین(ع)در نقلی از رسول خدا(ص) می فرماید:
«چگونه خواهید بود، زمانی که فتنه ای شما را در برگیرد که در آن کودکان بیش از آن به نظر می رسند که هستند [سنّ و سالشان بیشتر به نظر می رسد] و جوانان به پیری می رسند. مردم به کژراهه می روند و آن را چونان سنّت خویش می گزینند و هر گاه بخشی از آن به روش درست تبدیل گردد، گفته می شود سنّت دگرگون شده است و این در نظر مردم کاری زشت آید و در پی آن، بلایا شدّت یابند و نسل به اسارت برده شود. سپس فتنه و آشوب آنان را بکوبد؛ چنان که آتش هیزم را می کوبد و آسیاب طعمه خود را. آنها دین می آموزند؛ امّا نه برای خدا و دانش می جویند؛ امّا نه برای عمل و به وسیله کار آخرت، دنیا را می طلبند.»