دلایل عقلى بر تجرّد روح

از دیرباز، فلاسفه و اندیشمندان درباره روح (که در اصطلاح فلسفى «نفس» نامیده مى‌شود)1 بحثهاى فراوانى کرده‌اند و مخصوصاً حکماى اسلامى اهتمام فراوانى به این موضوع، مبذول داشته‌اند و علاوه بر این‌که بخش مهمى از کتابهاى فلسفى خودشان را به بحث پیرامون آن، اختصاص داده‌اند رساله ها و کتابهاى مستقلى نیز در این زمینه نوشته‌اند و آراى کسانى که روح را عَرَضى از اعراض بدن یا صورتى مادّى (منطبع در مادّه بدن) مى‌پنداشته‌اند را با دلایل زیادى ردّ کرده اند.

روشن است که بحث گسترده پیرامون چنین موضوعى متناسب با این مقاله نیست از اینرو، به بحث کوتاهى بسنده مى‌کنیم و مى‌کوشیم در این باب بیان روشن و در عین حال متقنى را، ارائه دهیم. این بیان را که مشتمل بر چند برهان عقلى است با این مقدمه، آغاز مى‌کنیم:

ما رنگ پوست و شکل بدن خودمان را با چشم مى‌بینیم و زبرى و نرمى اندامهاى آن را با حسّ لامسه، تشخیص مى‌دهیم و از اندرون بدنمان تنها بطور غیرمستقیم مى‌توانیم اطلاع پیدا کنیم. اما ترس و مهر و خشم و اراده و اندیشه خودمان را بدون نیاز به اندامهاى حسّى، درک مى‌کنیم و هم چنین از «من»ى که داراى این احساسات و عواطف حالات روانى است بدون بکارگیرى اندامهاى حسّى، آگاه هستیم.

(بیشتر…)

خودشناسی( معرفت نفس )

درخود شناسی خیلی حرفها است که وقتی آدم خودش را بشناسد . و اساس عرفان هم همین کلمه است خود شناسی. و این حدیث معروف که؛ من عرفه نفسه فقد عرفه ربه، اشاره به همین مطلب است. و حتی برخی از بزرگان اهل معرفت یک تفسیری از این حدیث کرده اند که کسی که خود را شناخت خدا را می شناسد تعلیق بر محال است، چون شناختن خود محال است پس شناختن خدا هم محال است . می خواهند بگویند که آدم خودش را نمی تواند بشناسد.

بعضی ها همین را گفتند. البته به یک معنی هم درست است و به یک معنی هم درست نیست. اگر منظور از شناختن خود شناخت حصولی است مثل این که چیزهای دیگر را با مفهوم می شناسید ما این میز را با مفهومش می شناسیم. تنها چیزی که از طریق مفهوم و قائده نمی توانیم بشناسیم همان چیزی که حکمای ما علم حصولی می گویند صورت به مفهوم خود آن است.

(بیشتر…)